Kinh Thành Huế

Sơ đồ Hoàng thành Huế với tổng diện tích lên đến 520 ha (Ảnh: sưu tầm)

3. Cấu trúc Kinh thành Huế

Cấu trúc bên trong Kinh thành Huế được chia thành hai khu vực chính là: Hoàng thành và Tử cấm thành. Hai khu vực được gọi chung là Đại Nội. Trong đó, Hoàng thành là khu vực thực hiện các lễ nghi, hoạt động chính trị quan trọng của triều đình và bố trí các điện thờ. Với Tử cấm thành, đây là nơi làm việc, sinh hoạt hàng ngày của vua và thân quyến. 

3.1. Hoàng Thành

Hoành thành là vòng thành thứ hai bên trong Kinh thành Huế với hệ thống cung điện và hơn 100 công trình lớn nhỏ. Khu vực Hoàng thành có 4 cửa ở 4 mặt, trong đó, cửa chính được gọi là Ngọ Môn (nằm ở phía Nam). Dưới đây là một số công trình tiêu biểu thuộc khu vực Hoàng thành: 

• Ngọ Môn: Như đã đề cập, đây là cổng chính dẫn vào Hoàng thành, nằm ở phía Nam và được xây dựng vào năm Minh Mạng 14 (năm 1834). Đây là nơi tổ chức các buổi lễ Duyệt Binh, lễ Truyền Lô (đọc tên Tiến sĩ tân khoa) và lễ Ban Sóc (lễ ban lịch năm mới).
• Điện Thái Hòa: Cung điện cùng với sân chầu (sân Đại Triều Nghi) là nơi thiết triều và diễn ra các nghi lễ quan trọng của triều đình như: lễ đăng quang, sinh nhật vua, tiếp đón sứ thần,… Ngai vàng của vua được đặt dưới bửu tán phía bên trong Điện Thái Hòa.
• Các Điện Miếu: Khu vực các miếu thờ được bố trí phía trước và dọc hai bên trục của Hoành thành. Đây là nơi thờ tự tổ tiên và các vị vua nhà Nguyễn như: 
  • Triệu Tổ Miếu (Triệu miếu): Nơi thờ Nguyễn Kim (cha của chúa Tiên Nguyễn Hoàng)
  • Thái Tổ Miếu (Thái miếu): thờ các vị chúa Nguyễn, từ Nguyễn Hoàng đến Nguyễn Phúc Thuần
  • Hưng Tổ Miếu (Hưng miếu): thờ ông Nguyễn Phúc Luân và bà Nguyễn Thị Hoàn (cha mẹ của vua Gia Long) 
  • Thế Tổ Miếu (Thế miếu): thờ các vị vua nhà Nguyễn
  • Điện Phụng Tiên: thờ các vị vua và hoàng hậu nhà Nguyễn
• Phủ Nội Vụ: Cơ quan chịu trách nhiệm cất giữ tài sản, vật dụng cho vua, hoàng gia và của công như: vàng ngọc châu báu, gấm vóc, tơ lụa, nhạc khí, vật cống tiến,… Nội vụ phủ còn giữ nhiệm vụ sản xuất vật dụng cho vua và nội cung sử dụng.
• Vườn Cơ Hạ – Điện Khâm Văn: Đây là một trong năm vườn thượng uyển bên trong Hoàng thành Huế và là khu vực để các hoàng tử học tập, giải trí. 
• Trường Sanh cung, Diên Thọ cung: Khu vực dành cho các Thái hoàng thái hậu (bà nội vua) và Hoàng thái hậu (mẹ vua).

3.2. Tử Cấm Thành

Tử Cấm Thành nằm phía trong Hoàng thành và là khu vực trong cùng của Kinh thành Huế. Bên trong Tử Cấm Thành được chia thành nhiều khu vực với hàng chục công trình kiến trúc: 

• Đại Cung Môn: Cửa chính dẫn vào Tử Cấm Thành
• Điện Càn Thành: Nơi ở của vua 
• Cung Khôn Thái: Nơi ở của các Hoàng hậu, Hoàng Quý phi
• Duyệt Thị Đường: Nhà hát biểu diễn các vở tuồng cung đình phục vụ vua, hoàng thân và các quan đại thần, sứ thần,…
• Thượng Thiện: Khu vực nấu ăn cho vua 
• Viện Dưỡng Tâm, Thái Bình Lâu: Nơi vua nghỉ ngơi, đọc sách 
• Điện Minh Quang: Nơi ở của các hoàng tử 
• Điện Trinh Minh: Nơi ở của các phi tần
• … 

Các công trình trong Tử Cấm Thành được xây dựng lộng lẫy với kiến trúc vàng son. Tuy nhiên, một số công trình này đã xuống cấp hoặc bị phá hủy do thời gian, thiên tai và chiến tranh.

3.3. Các di tích trong Kinh thành Huế

Ngoài các công trình tiêu biểu thuộc Hoàng thành và Tử Cấm Thành, Kinh thành Huế còn bao gồm nhiều di tích có giá trị lịch sử to lớn như: Kỳ Đài, Quốc Tử Giám, Điện Long An, Đình Phú Xuân, Hồ Tịnh Tâm, Tàng thư lâu, Đàn Xã Tắc, Cửu vị thần công và các pháo đài,…